Het is vroeg in de ochtend wanneer we paleontoloog Maarten de Rijke aan de lijn krijgen. Althans, voor hem. Momenteel verblijft hij namelijk in de Amerikaanse staat Wyoming. In het oosten om precies te zijn. Te midden van eindeloze prairies en omringd door gigantische rotsformaties. De Rijke is curator in het Oertijdmuseum in Boxtel. Daarnaast is hij bezig met zijn promotieonderzoek aan Maastricht University, waar hij zich verdiept in dinobotten.
De paleontologen van het Oertijdmuseum in Boxtel, zoekend naar dinoresten in de gesteenten van Wyoming.
Beroemdheden in Wyoming
Maar nu is De Rijke dus in de Verenigde Staten, op zoek naar dinosauriërs. Wat staat er vandaag op de planning? ‘In het dorp waar we verblijven is het branding day, een groot evenement waarbij de koeien worden gebrandmerkt. Alle boeren uit de regio zijn daarbij aanwezig. We gaan erheen om hen beter te leren kennen', vertelt hij. Voor het opgraafteam is het belangrijk om een goede band te hebben met de lokale boeren. ‘Stel, een boer vindt dinobotten op zijn land, dan is het natuurlijk fijn als hij ons weet te vinden. Kunnen wij een kijkje nemen!'
De paleontologen zijn inmiddels aardig bekend onder de plaatselijke bevolking. ‘Mensen herkennen ons van eerdere jaren, je komt echt in een community terecht. En onze boeren zijn er heel trots op dat we bij hen komen graven. Ze vinden het allemaal heel spannend en vertellen aan iedereen dat we er weer zijn. Ook de lokale krant is langsgekomen om een artikeltje te schrijven’, vertelt De Rijke.
Speuren naar fossielen
Een leuk uitstapje dus. Maar het grootste deel van hun tijd zijn De Rijke en zijn collega’s op het land van de boer te vinden. Daarbij moet je trouwens niet denken aan een Hollands weiland. De Rijke: ‘We hebben een stuk grond van zo’n 200 vierkante kilometer tot onze beschikking.’ En dat betekent: lopen, lopen en nog eens lopen. ‘We hiken van outcrop (een plek waar stenen aan de oppervlakte komen) naar outcrop. Onderweg keren we alle stenen om die we tegenkomen. Op zoek naar stukjes bot.'
‘Die botstukjes lijken heel erg op steen, maar als je goed kijkt zie je dat er een celstructuur in zit. Daaraan kun je bot van steen onderscheiden’, vertelt De Rijke. De paleontologen volgen deze stukken bot als broodkruimeltjes die, met een beetje geluk, naar een groter skelet leiden.
Het opgraven van een dinosaurus is een secuur werkje, waarbij alle kleine restjes veiliggesteld moeten worden.
Hoe graaf je een dino op?
Eerder deze maand was De Rijke druk in de weer met het opgraven van een Hadrosaurus, die zijn team vorig jaar had ontdekt. Een echt pronkstuk, volgens de paleontoloog. ‘Het skelet van deze dino zit helemaal in elkaar. Alle botten en versteende pezen zitten nog precies waar ze horen.’
Zo’n pareltje willen de paleontologen maar al te graag in hun museum bestuderen en tentoonstellen. Maar dat wordt nog een hele uitdaging. ‘Deze dinosaurus zit in een concretie. Dat is een hele grote bol van gesteente. Omdat het zonde is om het skelet in stukken te hakken, willen we hem er in z'n geheel uit tillen. Maar dat is loodzwaar.’
Monsterlijke opgraving
‘We hebben een grote kraan nodig om het fossiel eruit te heisen. Het gewicht wordt nu geschat op zo'n 8000 kilo, maar misschien loopt het skelet nog wel verder door in de steen. Dan wordt het natuurlijk een stuk zwaarder’, zegt De Rijke. Een andere uitdaging: de paleontologen moeten een stalen constructie om de steen heen bouwen. ‘Anders valt hij door zijn eigen gewicht uit elkaar.'
Het opgraven van deze dino wordt dus een enorme onderneming. Waarschijnlijk gaan de paleontologen er later dit jaar mee verder.
Dino's voor het oprapen
Maar De Rijke hoeft zich niet te vervelen. Op de Amerikaanse prairie liggen genoeg dinoresten. ‘Gisteren liepen we op een ander stukje grond, waar we een spoor van kleine stukjes bot volgden. Plotseling zagen we een hoorn en een snavel uit de bodem steken, van een Triceratops.'
‘We begonnen te graven en stap voor stap zagen we steeds meer van het skelet. De adrenaline gierde door mijn lijf. Hoe dieper we groeven, hoe beter de kwaliteit van de botten werd. We zagen alle details van het beest. Echt geweldig.’ Én een stuk makkelijker op te graven dan de enorme kei.
Na het opgraven wordt het dinofossiel ingepakt met gips.
Prehistorische reus in het gips
Wat doe je als je zo’n enorm fossiel tegenkomt? ‘Je verzamelt alles, zelfs de kleinste friemeltjes', begint De Rijke. 'In ons laboratorium kunnen we die precies op hun oorspronkelijke plek in het skelet terugplaatsen.' Ook het zand om het fossiel heen wordt grondig onderzocht. Met behulp van een zeef halen de paleontologen alle kleine stukjes bot uit de bodem.
Daarna wordt er een flinke klodder lijm op het skelet gesmeerd. ‘Vaak hebben fossielen behoorlijk wat schade opgelopen door plantenwortels aan de oppervlakte. Door de lijm blijft alles intact.’
Na een paar dagen drogen, pakken de paleontologen het prehistorische dier in met aluminiumfolie. En daaromheen een laagje gips. ‘Precies zoals ze een gebroken arm in het ziekenhuis gipsen. Daarna draaien we het skelet om en gipsen we de andere kant in.’ En klaar is het dino-pakketje. Tijd voor een enkeltje naar Nederland.
